خشک و قفل شدن انگشتان دست هنگام خم کردن؛ علل و درمان ها

خشک شدن و قفل شدن انگشتان دست هنگام خم کردن علت‌های مختلفی دارد. این مشکل در بیماری‌هایی مانند انگشت ماشه‌ای خفیف، آرتروز خفیف انگشتان و… دیده می‌شود. در برخی بیماری‌ها مانند انگشت ماشه‌ای خفیف با قفل شدن همراه هست و در برخی دیگر مانند آرتروز خفیف با قفل شدن همراه نیست. خوشبختانه این مشکل در اغلب موارد بسته به‌شدت علائم و علت احتمالی توسط یک‌سری راهکاری محافظه‌کارانه برطرف می‌گردد.

در جدول زیر علت‌های احتمالی مربوط به خشک شدن انگشتان دست، بسته به اینکه همراه با قفل شدن باشد یا نباشد نشان داده شده است.

خشک شدن انگشتان دست همراه با قفل شدن

در مواردی که خشک شدن انگشتان دست همراه با قفل شدن انگشتان باشد، می‌توان احتمال داد که علت آن بیماری انگشت ماشه‌ای یا انقباض دوپویترن باشد. در ادامه در مورد علائم و درمان‌های احتمالی هریک توضیحاتی داده خواهد شد.

انگشت ماشه‌ای

تصویری از اختلال انگشت ماشه‌ای خفیف

انگشت ماشه‌ای در واقع نوعی اختلال است که به علت ضخیم شدن و التهاب تاندون خم‌کننده انگشت ایجاد می‌شود. این تاندون در یک غلاف تنگ قرار دارد. قسمت ضخیم شده تاندون هنگام عبور از این غلاف گیر می‌کند که باعث قفل شدن انگشت می‌شود.

این اختلال معمولاً در افراد میان‌سال و مسن، افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، افرادی با شغل یا ورزش‌های مرتبط به فعالیت دست و افرادی که سابقه آسیب به دست و جراحی را دارند ایجاد می‌شود. جالب است بدانید که در زنان به علت عوامل هورمونی میزان ابتلا به این بیماری بیشتر از مردان است.

در انگشت ماشه‌ای علائم کلیدی شامل گیر کردن و قفل شدن انگشت دست به خصوص در هنگام صبح می‌باشد. این علائم می‌توانند در همه انگشت‌ها دیده شوند، اما در بیشتر در انگشت حلقه مشاهده می‌شوند. همچنین در انگشت کوچک کمتر بروز می‌نمایند.

از علائم دیگر این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• کلیک یا تق‌تق هنگام حرکت دادن انگشت
• حرکات غیرطبیعی انگشت(حرکات ناگهانی شبیه به پرش در انگشتان)

خوشبختانه انگشت ماشه‌ای در مراحل ابتدایی خطرناک نیست، اما باید توجه داشت که شروع درمان برای جلوگیری از پیشرفت بیماری امری مهم و ضروری به شمار می‌رود.

تشخیص انگشت ماشه‌ای در اکثر موارد نیازی به انجام تصویربرداری‌های پزشکی ندارد و تنها با معاینات بالینی و شرح‌حال گرفتن از بیمار صورت می‌پذیرد. اما در معدود مواردی که تشخیص سخت باشد، انجام سونوگرافی برای تشخیص کمک می‌کند(منبع).

پس از تشخیص پزشک مبنی بر ابتلای فرد به انگشت ماشه‌ای، برنامه درمانی ارائه شده شامل درمان‌های غیرجراحی می‌باشد و تقریباً هیچگاه نیاز به انجام جراحی وجود ندارد. از روش‌های درمانی غیرجراحی می‌توان به بستن آتل شبانه، کاهش فعالیت های سنگین، ماساژدرمانی، تمرینات کششی و استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی را نام برد.

اگر پس از گذشت ۳ الی ۴ هفته از درمان‌های گفته شده بهبودی صورت نپذیرد، پزشک تزریق کورتون را تجویز می‌نماید(منبع).

پس از انجام تزریق کورتون افراد طی ۳ روز الی ۱ هفته می‌توانند به فعالیت عادی خود برگردند. معمولاً پس از گذشت ۱ الی ۲ هفته افراد ورزشکار و یا افرادی که دارای مشاغل سنگین می‌باشند نیز می‌توانند به ورزش و کار خود بازگردند.

انقباض دوپویترن

تصویری از اختلال انقباض دوپویترن

انقباض دوپویترن زمانی رخ می‌دهد که بافت زیر پوست دست، به‌طور تدریجی سفت و ضخیم شود. این سفت و ضخیم شدن باعث می‌شود که انگشتان به سمت کف دست کشیده و خم شوند و به‌راحتی نتوانند صاف شوند. به‌اصطلاح انگشتان در این حالت قفل می‌شوند.

این اختلال اغلب در افرادی که سابقه ژنتیکی ابتلا به این بیماری را دارند بروز می‌نماید. همچنین در مردان با سنین ۵۰ سال به بالا احتمال ابتلا به این اختلال بیشتر از سایر افراد است. در افرادی که از الکل و دخانیات استفاده می‌نمایند به علت تأثیرات منفی بر بافت‌ها، شانس ابتلا به این بیماری وجود دارد. افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند صرع و بیماری‌های کبدی نیز ممکن است به این اختلال مبتلا گردند.

اصلی‌ترین علامت ابتلا به این اختلال، خمیدگی و قفل شدن انگشتان دست می‌باشد. در این حالت انگشت معمولاً به طور کامل صاف نمی‌شود. این علائم اغلب در انگشت حلقه و کوچک بروز می‌نماید.از دیگر علائم این اختلال می توان به موارد زیر اشاره نمود.

• احساس ضخیم و سفت شدن پوست در کف دست
• محدودیت حرکتی در انگشت

تشخیص ابتلا به انقباض دوپویترن با شرح‌حال گرفتن از بیمار و انجام برخی تست‌های فیزیکی توسط پزشک صورت می‌گیرد. در اکثر موارد تشخیص این اختلال نیازی به انجام تصویربرداری‌های پزشکی (MRI، سونوگرافی) ندارد.

برنامه درمانی ارائه شده توسط پزشک معمولاً شامل یک سری مراقبت‌های خانگی مانند تمرینات کششی ملایم و پرهیز از فشار و ضربه روی کف دست می‌باشد. در صورتی که خم‌شدگی انگشتان بیشتر شود و صاف کردن آن دشوارتر، پزشک تزریق آنزیم کلاژناز را توصیه می‌نماید(منبع). همچنین انجام سوزن درمانی و فیزیوتراپی توصیه می‌شود.

فرد مبتلا به انقباض دوپویترن پس از انجام درمان‌های گفته شده طی ۲ الی ۷ روز می‌تواند به فعالیت عادی بازگردد و به شغل خود ادامه دهد(منبع).

خشک شدن انگشتان دست بدون قفل شدن

در مواردی که خشک شدن انگشتان دست بدون قفل شدن باشد علل متفاوتی وجود دارد که در این بخش به هرکدام از آن‌ها خواهیم پرداخت.

بی‌تحرکی به مدت طولانی

یکی از دلایل خشک شدن انگشتان دست می‌تواند بی‌تحرکی به مدت طولانی باشد. وقتی انگشتان دست به مدت طولانی بدون تحرک باقی بمانند مفاصل خشک شده و همچنین خون‌رسانی کاهش می‌باید. این امر باعث خشک شدن انگشتان می‌شود.

معمولاً وقتی که دست فرد به مدت طولانی در یک وضعیت بماند، مثلاً در هنگام خواب، این مشکل ایجاد می‌شود. همچنین در افراد مسن و افرادی که به علت جراحی و آتل‌بندی انگشتان خود را به مدت طولانی تکان نداده‌اند نیز احتمال بروز این مشکل وجود دارد.

اصلی‌ترین علامت ناشی از خشکی انگشت در بی‌تحرکی طولانی‌مدت این است که این خشکی موقتی است. در واقع بعد از مدتی این خشکی برطرف می‌شود، اما مجدداً پس از مدتی بی‌تحرکی دوباره خشکی انگشتان باز می‌گردد. این علامت بیشتر در انگشت حلقه و کوچک دیده می‌شود.

معمولاً این مشکل خطر جدی به همراه ندارد و می‌توان با انجام یک‌سری اقدامات آن را برطرف نمود. به طور مثال اصلاح وضعیت خواب می‌تواند بهترین راه‌حل برای حل این مشکل باشد. همچنین نوشیدن آب به مقدار کافی (۸ لیوان در روز) باعث بر طرف شدن خشکی مفاصل شده و به دنبال آن خشکی انگشتان درمان می‌شود(منبع).

انجام یک‌سری تمرینات روزانه با انگشتان مانند مشت و باز کردن آن‌ها این مشکل را تا حد زیادی برطرف می‌نماید. توصیه می‌شود در طول روز با انجام فعالیت‌های سبک مانند نوشتن و تایپ کردن از خشکی انگشتان جلوگیری شود. انجام اقدامات گفته شده طی 2 الی 7 روز می‌تواند خشکی انگشتان را تا حد زیادی برطرف نماید.

سردی یا خشکی هوا

سردی یا خشکی هوا یکی از دلایل خشک شدن انگشتان است که در هر سن و جنسیتی دیده می‌شود. علت خشک شدن انگشتان در این حالت، کاهش جریان خون می‌باشد، زیرا در هوای سرد به علت انقباض عروق خونی، خون‌رسانی به مفاصل کاهش یافته و باعث خشکی انگشتان دست می‌شود.

این مشکل اغلب در افراد مسن و افرادی لاغر با توده عضلانی کم ایجاد می‌شود. همچنین در افرادی که در محیط‌های سرد کار می‌کنند و با آب سرد سروکار دارند احتمال ایجاد این مشکل بالا می‌رود.

اصلی‌ترین علامت این مشکل موقتی بودن آن است به طوری که انگشتان دست در زمان سرما خشک می‌شوند، اما پس از گرم کردن انگشتان، خشکی از بین می‌رود. معمولاً این علائم در انگشتان اشاره و میانی دیده می‌شود(منبع).

خوشبختانه این مشکل در اکثر موارد و به‌راحتی قابل‌درمان است و نیازی به مراجعه به پزشک وجود ندارد. از جمله راهکارهایی که می‌توان برای بهبود این مشکل به کار برد شامل گرم نگه داشتن دست‌ها، ماساژ انگشتان دست با روغن‌های گرم و تنظیم دمای محیط می‌باشد(منبع).

آرتروز خفیف انگشتان

تصویری از اختلال آرتروز خفیف در انگشتان

آرتروز خفیف در انگشتان دست یکی از دلایل خشک شدن انگشتان می‌باشد. این عارضه به علت فرسودگی غضروف موجود در مفاصل ایجاد می‌شود و به‌تدریج حرکت انگشتان با مشکل مواجه می‌شود.

این اختلال اغلب در افراد مسن ایجاد می‌شود، زیرا در این افراد غضروف به‌تدریج دچار فرسودگی می‌گردد. همچنین ژنتیک در ابتلا به این اختلال نقش مهمی را ایفا می‌کند. در افرادی که از دستان خود در انجام کارهای سنگین استفاده زیادی می‌کنند نیز احتمال بروز این اختلال وجود دارد. بی‌تحرکی و چاقی از دیگر علل ابتلا به این اختلال می‌باشند.

مهم‌ترین و اصلی‌ترین علامت ابتلا به این اختلال در مرحله خفیف، خشکی صبحگاهی انگشتان دست و برجستگی مفاصل می‌باشد. معمولاً این خشکی در انگشتان شست، اشاره و میانی دیده می‌شود. این خشکی صبحگاهی اغلب پس از ۳۰ دقیقه با حرکت انگشتان برطرف می‌گردد.

از دیگر علائم ابتلا به این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• کاهش دامنه حرکتی انگشتان
• احساس ضعف در انگشتان
• صدای کلیک در انگشتان

پزشک برای تشخیص ابتلا به این اختلال ابتدا از شرح‌حال گرفتن و معاینه فیزیکی استفاده می‌نماید و برای تشخیص قطعی‌تر انجام تصویربرداری‌های پزشکی مانند عکس رادیولوژی و MRI را توصیه می‌نماید.

پزشک برای درمان آرتروز انگشتان در مرحله خفیف از ترکیبی از روش‌های درمانی استفاده می‌نماید. این روش‌ها شامل فیزیوتراپی، داروهای ضدالتهاب و در موارد نادر انجام تزریق می‌باشد. تزریق‌های انجام شده شامل تزریق ژل مفصلی و کورتیکواستروئیدها می‌باشد. معمولاً در آرتروز خفیف انگشتان نیازی به انجام جراحی وجود ندارد و درمان با استفاده از روش‌های گفته شده صورت می‌گیرد(منبع).

معمولاً پس از درمان‌های گفته شده فرد طی چند هفته می‌تواند به فعالیت عادی خود باز گردد(منبع).

دیابت

دیابت یکی از اختلالات مزمن است که باعث خشکی انگشتان دست می‌شود. این بیماری با تأثیر بر عروق خونی موجب کاهش خون‌رسانی به مفاصل انگشتان شده و باعث خشکی آن می‌گردد.

علائم اصلی این عارضه خشکی انگشتان دست و خشک شدن پوست کف دست می‌باشد. این خشکی می‌تواند در همه انگشتان دست دیده شود. همچنین در کنار این علائم دیگر علائم دیابت مانند تشنگی و تکرر ادرار نیز مشاهده می‌شود.

از دیگر علائم این عارضه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• کاهش توانایی حرکت انگشتان
• تغییرات رنگ پوست

پزشک برای تشخیص خشکی انگشتان دست به علت ابتلا به دیابت، ابتلا قند خون را توسط آزمایشات مرتبط بررسی می‌نماید. همچنین انجام آزمایش‌های عصبی برای بررسی عملکرد دستگاه عصبی (آسیب عصبی ناشی از دیابت) توصیه می‌شود.

پزشک پس از تشخیص خشکی ناشی از دیابت ابتدا توصیه‌هایی را برای اصلاح تغذیه و سبک زندگی ارائه می‌دهد. همچنین کنترل قند خون در اولیت بالای درمانی قرار خواهد گرفت. در مواردی نیز انجام فیزیوتراپی و در موارد نادرتر تزریق داروهای ضدالتهاب توصیه می‌شود(منبع).

پس از درمان‌های گفته شده فرد در اکثر موارد طی ۱ الی ۲ هفته می‌تواند به فعالیت روزانه خود باز گردد، اما در موارد شدیدتر این مدت ۴ الی ۶ هفته یا بیش‌تر خواهد بود(منبع).

کم‌کاری تیروئید

کم‌کاری تیروئید نوعی اختلال متابولیک است که در پی کاهش تولید هورمون‌های تیروئیدی، سوخت و ساز بدن نیز کاهش می‌یابد. این کاهش سوخت و ساز باعث کاهش تولید الاستین موجود در مفاصل شده و باعث خشکی آن‌ها می‌گردد. همچنین در این اختلال کاهش جریان خون به مفاصل موجب خشکی آن‌ها می‌شود.

علائم کلیدی این اختلال شامل خشکی انگشتان دست به همراه علائمی چون افزایش وزن، خستگی و کاهش تحمل در برابر سرما می‌باشد. این خشکی در همه انگشتان دست می‌تواند دیده شود.

از دیگر علائم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره نمود.

• تورم در انگشتان دست
• پوست خشک و شکننده
• احساس سردی در دست‌ها

پزشک برای تشخیص این اختلال ابتدا شرح‌حال گرفته و سپس انجام آزمایش خون را برای بررسی هورمون‌های تیروئیدی توصیه می‌نماید. در موارد نادر انجام تصویربرداری‌های پزشکی و رادیوگرافی نیز توصیه می‌شود.

خوشبختانه در ۹۰ درصد موارد کم‌کاری تیروئید توسط داروهای موجود کنترل می‌شود و به‌تبع آن خشکی انگشتان نیز درمان خواهد شد(منبع).

پزشک به طور معمول با تجویز داروهای هورمونی تیروئید (مانند لووتیروکسین) و مراقبت‌های پوستی و مفصلی، خشکی ناشی از کم‌کاری تیروئید را درمان می‌کند(منبع). به‌علاوه، با انجام تغییرات سبک زندگی مانند ورزش و تغذیه مناسب، می‌توان به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کرد.

همچنین انجام حرکات فیزیوتراپی در کنار دیگر درمان‌های به برطرف شدن خشکی انگشتان کمک قابل‌توجهی خواهد کرد(منبع).

سوالات متداول

آیا استفاده از موبایل زیاد باعث خشک شدن انگشت می‌شود؟

بله، استفاده طولانی‌مدت از موبایل (به‌ویژه تایپ کردن یا نگه‌داشتن مداوم با یک دست) می‌تواند باعث التهاب تاندون‌ها و در نتیجه ایجاد علائمی شبیه انگشت ماشه‌ای یا خشکی مفصل شود.

آیا بچه‌ها هم ممکن است به انگشت ماشه‌ای یا خشکی انگشت دچار شوند؟

بله، ولی خیلی نادر است. انگشت ماشه‌ای مادرزادی هم داریم که معمولاً در شست دیده می‌شود و با رشد کودک ممکن است بدتر شود. خشکی انگشت در بچه‌ها بیشتر به دلیل کم‌تحرکی، بیماری‌های زمینه‌ای یا حتی استفاده زیاد از موبایل یا تبلت دیده می‌شود.

آیا استفاده طولانی‌مدت از موس و کیبورد باعث خشکی یا قفل شدن انگشتان می‌شود؟

بله. استفاده مکرر و بدون استراحت از موس و کیبورد، به‌ویژه با حالت نامناسب مچ و انگشت‌ها، می‌تواند باعث درد مچ، التهاب تاندون‌ها و بروز علائمی مثل خشکی، درد یا حتی قفل شدن انگشت (انگشت ماشه‌ای) شود. استفاده از پد ژله‌ای و استراحت‌های منظم توصیه می‌شود.

اگر انگشتم قفل شود ولی خودم بتوانم آن را صاف کنم، یعنی مشکلم خفیف است؟

بله، اغلب همین‌طور است. اگر قفل شدن با کمک خود فرد یا دست دیگری باز شود و درد شدیدی هم نداشته باشد، احتمالاً فرد در فاز خفیف بیماری مثل انگشت ماشه‌ای باشد.

آیا مصرف آب به مقدار کم می تواند باعث تشدید خشکی انگشتان شود؟

بله. کم‌آبی بدن باعث کاهش روان‌کنندگی مفاصل و کاهش جریان خون می‌شود. نوشیدن آب کافی یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای کمک به سلامت مفصل و جلوگیری از خشکی آن می‌باشد.