عمل پای پرانتزی با توجه به سن، وضعیت صفحات رشد و سلامت مفصل زانو به سه روش استئوتومی استخوان، تعویض مفصل زانو، و هدایت صفحات رشد انجام می‌شود. خوشبختانه نرخ موفقیت جراحی‌های زانو پرانتزی بالا هستند و اگر به موقع انجام شوند و برنامه‌های توان‌بخشی هم به طور کامل پیگیری شوند، می‌توانند هم باعث کاهش درد و هم بهبود عملکرد زانو در افراد شوند.

با این حال اول باید ببینید که انجام عمل پای پرانتزی برای شما ضروری است یا می‌توانید بدون جراحی یا با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی آن را کنترل یا درمان کنید.

عمل پای پرانتزی: برای من ضروری است یا نه؟

پای پرانتزی

برای اینکه بدانید عمل پای پرانتزی برای شما ضروری است یا نه باید سه عامل تعیین‌کننده وضعیت صفحات رشد، شدت انحراف پا (فاصله بین زانوها)، و شدت درد و مشکلات حرکتی را بررسی کنید.

باز یا بسته بودن صفحات رشد نشان می‌دهد که استخوان‌ها هنوز در حال رشد هستند یا نه و به چه صورتی می‌توان انحراف آن‌ها را بهبود بخشید. معمولا یک تا یکسال و نیم بعد از جهش رشد بلوغ، صفحات رشد بسته می‌شوند اما برای تشخیص دقیق این موضوع، باید عکس رادیولوژی تهیه کنید و پزشک آن را بررسی کند.

شدت انحراف پا هم در انتخاب نوع عمل موثر است. برای اندازه‌گیری شدت انحراف پا در خانه می‌توانید به نحوی بایستید تا قوزک مچ پا با یکدیگر مماس باشد، و با استفاده از یک خط‌کش، فاصله بین زانوها را اندازه‌ بگیرید.

شدت انحراف بر اساس فاصله زانوها به این ترتیب است.

  • فاصله کمتر از 3 سانتیمتر: انحراف خفیف
  • فاصله 3 تا 6 سانتیمتر: انحراف متوسط
  • فاصله بیش از 6 سانتیمتر: انحراف شدید
وضعیت زانو پرانتزی نیاز به جراحی نوع جراحی
صفحات رشد بسته، انحراف شدید، درد و اختلال حرکتی دارد استئوتومی
میانسال با آرتروز شدید و محدودیت حرکتی دارد تعویض مفصل زانو
صفحات رشد باز، انحراف متوسط، درد و اختلال حرکتی،
عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی
دارد هدایت صفحات رشد
صفحات رشد باز، انحراف خفیف یا متوسط ندارد
صفحات رشد بسته، انحراف شدید،
بدون درد و اختلال حرکتی
ندارد

در این شرایط جراحی ضروری است

در این بخش با تمام شرایطی که باعث می‌شود انجام جراحی (هرکدام از سه روش) برای اصلاح زانو پرانتزی فرد ضروری باشد، آشنا می‌شوید.

بزرگسالان با صفحات رشد بسته

☑ صفحات رشد بسته شده باشند.

☑ فاصله بین زانوها شدید (بیش از ۶ سانتی‌متر) یا در حال افزایش باشد.

☑ درد شدید در لگن و پاها و اختلال حرکتی وجود داشته باشد.

جراحی ضروری است و به پیشگیری از آسیب بیشتر کمک می‌کند. در این مواقع معمولاً عمل استئوتومی (برش و اصلاح استخوان) انجام می‌شود.
میانسالان و سالمندان با آرتروز

☑ فرد میانسال یا سالمند باشد.

☑ پای پرانتزی همراه با آرتروز شدید و تخریب مفصل زانو باشد.

☑ درد شدید و محدودیت حرکتی زیادی وجود داشته باشد.

جراحی ضروری است و به بازگشت فرد به زندگی روزمره کمک می‌کند. معمولاً عمل تعویض کامل مفصل زانو، همراه با اصلاح زاویه انجام می‌شود.
کودکان با صفحات رشد باز

☑ صفحات رشد باز باشند.

☑ پای پرانتزی متوسط یا شدید (۳ تا ۶ سانتی‌متر) باشد.

☑ درد و اختلال حرکتی شدید وجود داشته باشد.

☑ روش‌هایی مانند بریس و فیزیوتراپی مؤثر نباشند.

جراحی برای جلوگیری از تشدید آسیب ضروری است. برای کودکان، جراحی ساده‌ای به نام “هدایت صفحات رشد” انجام می‌شود.

در این شرایط جراحی ضروری نیست 

در این بخش با تمام شرایطی که باعث می‌شود اصلاح زانو پرانتزی بدون نیاز به جراحی و با روش‌های حافظه‌کارانه کنترل و حتی بهبود پیدا کند آشنا می‌شوید.

کودکان با انحراف خفیف

☑ صفحات رشد باز باشند.

☑ انحراف زانو خفیف تا متوسط (کمتر از ۶ سانتی‌متر) باشد.

جراحی ضروری نیست. فرد معمولاً با مراجعه منظم به ارتوپد (هر ۳ تا ۶ ماه)، استفاده از بریس، کفش مخصوص و فیزیوتراپی بهبود پیدا می‌کند.
بزرگسالان با وضعیت پایدار

☑ صفحات رشد بسته شده باشند.

☑ انحراف زانو در حال افزایش نباشد (حتی اگر شدید باشد).

☑ درد یا محدودیت حرکتی شدیدی وجود نداشته باشد.

جراحی ضروری نیست. فرد می‌تواند با مراجعه منظم به ارتوپد (هر ۶ تا ۱۲ ماه)، تمرینات تقویتی، و استفاده از کفش و کفی مخصوص، از پیشرفت عارضه پیشگیری کند.

استئوتومی استخوان

استئوتومی استخوانبرداشتن بخشی از استخوان، باعث صاف‌شدن انحراف زانو می‌شود.

استئوتومی یعنی برش دادن استخوان. در بیشتر کسانی که پای پرانتزی دارند، مشکل اصلی انحراف در استخوان تیبیا یا درشت‌نی است، به همین دلیل در عمل استئوتومی، جراح در قسمت بالای استخوان ساق پا یعنی نزدیک زانو، یک برش ایجاد می‌کند. این برش کمی باز می‌شود تا زاویه ساق پا تغییر کند و پا در راستای مستقیم قرار گیرد. فاصله ایجادشده با پیوند استخوان یا جایگزین آن پُر و با پیچ و صفحه فلزی ثابت می‌شود.

عمل استئوتومی درصد موفقیت بالایی دارد. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که انحراف زانو، درد و مشکلات حرکتی در بیش از 80% افرادی که این جراحی را انجام می‌دهند، تقریبا به طور کامل بهبود پیدا می‌کند.

عمل استئوتومی برای افراد جوان یا میانسال که دچار تخریب یا ساییدگی مفصل نشده‌اند انجام می‌شود و طبق مطالعات، این عمل علاوه بر برطرف کردن انحراف زانو، در بیش از 80% افراد، نیاز به انجام عمل تعویض مفصل زانو در آینده را هم عقب می‌اندازد یا منتفی می‌کند.

در جراحی استئوتومی برای پای پرانتزی، دو نکته بسیار مهم است، یکی اینکه زاویه اصلاحی دقیق محاسبه شود تا پا کم‌تر از حد لازم صاف نشود، و دیگری اینکه استخوان بعد از عمل خوب جوش بخورد. دقت در محاسبه زاویه به تجربه و مهارت جراح و تجهیزات کلینیک بستگی دارد. جوش‌خوردن استخوان هم وابسته به کیفیت اتصال استخوان با پیچ و پلاک، سلامت استخوان، و رعایت کامل مراقبت‌های بعد از عمل توسط بیمار است.

نحوه انجام عمل استئوتومی

بعد از بیهوشی، جراح برشی کوچک (حدود 8 تا 10 سانتی‌متر) در بخش داخلی بالای ساق پا ایجاد می‌کند و با کمک ابزار مخصوص، برشی روی استخوان درشت‌نی ایجاد می‌کند.

فضای ایجادشده در استخوان، با گرافت استخوانی (برداشته‌شده از لگن یا مواد مصنوعی) پر می‌شود تا استخوان در موقعیت جدید جوش بخورد.

در نهایت، پلیت و پیچ‌های فلزی با زاویه دقیق روی استخوان ثابت می‌شوند تا قبل از جوش خوردن کامل، حرکت یا تغییر زاویه‌ای رخ ندهد.

جراحی استئوتومی
زمان جراحی:
درجه سختی:
نوع بیهوشی:
مدت بستری:
اندازه برش:
محل برش:
1 تا 2 ساعت
متوسط
بیهوشی کامل
1 تا 3 روز
8 تا 10 cm
قسمت داخلی ساق پا

بعد از عمل استئوتومی: کی به زندگی عادی برمی‌گردم؟

بعد از عمل استئوتومی

دوران نقاهت بعد از استئوتومی، سخت نیست اما نیاز به صبوری، مراقبت و پیگیری برنامه توان‌بخشی دارد. بسته به سن، شرایط جسمانی و شدت انحراف زانو، در بازه‌های زمانی زیر به تدریج می‌توانید به زندگی عادی برگردید.

تا ۶ هفته

بعد از مرخص شدن از بیمارستان، تا ۶ هفته اول لازم است با استفاده از بریس و با عصا یا واکر راه بروید، البته در این مدت می‌توانید فعالیت‌های سبک داخل خانه که نیاز به ایستادن طولانی یا دولا شدن ندارند را انجام دهید.

۶ هفته تا 3 ماه

در این مرحله، تمرینات فیزیوتراپی برای افزایش دامنه حرکتی زانو و تقویت عضلات شروع می‌شود. اگر شغل‌تان اداری است، بعد از 1 یا 2 ماه معمولاً می‌توانید به محل کار برگردید.

3 تا ۶ ماه و بیشتر

استخوان در این مدت جوش خورده و می‌توانید بدون عصا راه بروید یا حتی با تجویز پزشک، رانندگی کنید. با این حال تمرینات فیزیوتراپی و ورزش‌های اصلاحی تا چند ماه بعد ادامه پیدا می‌کند تا قدرت عضلات و تعادل شما کامل برگردد. بعد از 6 ماه می‌توانید ورزش را شروع کنید.

جراحی تعویض مفصل زانو

جراحی تعویض مفصل زانودر عکس سمت راست، پروتز با مفصل تخریب‌شده جایگزین شده است.

تعویض مفصل زانو یعنی جایگزین‌کردن مفصل آسیب‌دیده با پروتز یا مفصل مصنوعی. این جراحی زمانی انجام می‌شود که آرتروز زانو باعث تخریب و ساییدگی شدید غضروف شده باشد و عمل استئوتومی (برش استخوان) نتواند انحراف پای پرانتزی را برطرف کند. در این شرایط معمولا عمل تعویض مفصل کامل انجام می‌شود.

عمل تعویض مفصل زانو معمولا باعث بهبود قابل‌توجهی در ظاهر زانو، کاهش درد، و عملکرد زانو می‌شود. بر اساس بعضی از مطالعات، بیش از 80% بیماران پس از جراحی انحراف زانویشان اصلاح و راه رفتنشان طبیعی‌ شده است، اما در موارد بسیار شدید یا همراه با مشکلات پیچیده استخوانی، ممکن است انحراف به طور کامل برطرف نشود.

نکته مهم درمورد این روش این است که اصلاح زاویه زانو باید به طور کامل (180 درجه) انجام شود، چون اصلاح تقریبی و ناکامل زاویه زانو می‌تواند ماندگاری و دوام پروتز مفصل زانو را تا حد زیادی کاهش دهد و فرد را دوباره با مشکل انحراف زانو و نیاز به جراحی روبه‌رو کند.

عمل تعویض مفصل برای اصلاح زانو پرانتزی می‌تواند با دو چالش روبه‌رو شود. اگر زانوی پرانتزی همراه با انحراف مادرزادی در ران یا ساق باشد، ممکن است تعویض مفصل زانو به تنهایی موثر نباشد و نیاز به عمل دیگری مثل استئوتومی باشد. همچنین اگر انحراف زانو بیش از ۱۵ درجه باشد، رسیدن به زاویه صحیح زانو دشوار است و در صورت اصلاح نشدن کامل زاویه هم عمر مفصل مصنوعی کوتاه‌تر می‌شود. انتخاب جراح باتجربه می‌تواند تا حدی به رفع این چالش‌ها کمک کند (منبع).

نحوه انجام عمل تعویض مفصل زانو

ابتدا یک برش به طول حدود 10 یا 15 سانتی‌متر در جلوی زانو ایجاد می‌شود و بافت‌های نرم به‌دقت کنار زده می‌شوند تا به مفصل زانو و استخوان‌های ران و ساق دسترسی پیدا شود.

بخش‌های فرسوده غضروف و استخوان که بر اثر آرتروز یا ساییدگی تخریب شده‌اند، از هر دو سمت مفصل برداشته می‌شوند. همچنین سر استخوان ران و بالای استخوان ساق (تیبیا) با ابزارهای مخصوص تراش داده می‌شوند تا هم‌راستا و هم‌زاویه شوند و انحراف پرانتزی اصلاح شود.

قطعات پروتز که معمولاً از فلز و پلی‌اتیلن ساخته شده‌اند، با استفاده از چسب استخوان یا تکنیک بدون چسب روی سطوح ران و ساق قرار می‌گیرند.

تعویض مفصل زانو
زمان جراحی:
درجه سختی:
نوع بیهوشی:
مدت بستری:
اندازه برش:
محل برش:
2+ ساعت
بالا
بیهوشی کامل
1 تا 3 روز
10 cm
جلوی زانو

بعد از تعویض مفصل زانو: کی به زندگی عادی برمی‌گردم ؟

بعد از تعویض مفصل زانو

در هفته‌های اول بعد از عمل تعویض مفصل زانو، امکان انجام کارها ساده و بدون نیاز به راه رفتن یا دولا شدن وجود دارد، اما تقریبا یک ماه یا یک ماه و نیم بعد از عمل، می‌توان گفت که فرد به تدریج به زندگی روزمره برمی‌گردد.

تا ۶ هفته

در هفته‌های اول، برای راه رفتن و انجام کارهای سبک روزانه باید از واکر یا عصا استفاده کنید، البته انجام فعالیت‌های سبک مانند پیاده‌روی‌های کوتاه در فضای خانه (۵ دقیقه در هر یکساعت) و انجام تمرینات فیزیوتراپی مانند خم و راست کردن زانو، انقباض عضله چهارسر ران و بالا بردن مستقیم پا هم برای پیشگیری از ورم پا و خشکی عضلات لازم است (منبع).

6 هفته تا 3 ماه

بعد از تثبیت و پایداری مفصل جدید، پزشک اجازه می‌دهد که بدون وسایل کمکی راه بروید و فعالیت‌های کم‌تحرکی مانند رانندگی یا بازگشت به کار (اگر کار شما اداری است) را آغاز کنید. تمرینات فیزیوتراپی در این مرحله روی افزایش دامنه حرکتی، تقویت عضلات چهارسر ران و همسترینگ، و بهبود تعادل متمرکز است و همچنان باید از فعالیت‌های سنگین یا زانو زدن اجتناب کنید.

3 تا 6 ماه و بیشتر

بین ماه سوم تا ششم، مفصل مصنوعی با بدن تطابق بیشتری پیدا می‌کند و قادر به انجام بیشتر فعالیت‌های روزمره بدون محدودیت جدی خواهید بود. ورزش‌های کم‌فشار مانند شنا، دوچرخه‌سواری ثابت و پیاده‌روی طولانی‌تر هم معمولاً مجاز هستند، البته بازگشت به کارهای سنگین یا ورزش‌های پرفشار معمولاً باید تا یک سال به تعویق بیفتد.

جراحی هدایت صفحات رشد

هدایت صفحات رشددر عکس سمت راست، استفاده از صفحات فلزی به صاف شدن پای پرانتزی کمک کرده‌اند.

جراحی هدایت صفحات رشد، یک جراحی نسبتا ساده است که در آن با پیچ‌کردن یک صفحه فلزی به سمت داخلی صفحه رشد زانو، رشد آن سمت موقتاً کند می‌شود تا سمت بیرونی زانو با سرعت طبیعی رشد کند. اختلاف سرعت رشد دو سمت باعث می‌شود محور استخوان به‌آرامی تغییر کند. فرایند بهبود کامل زانو پرانتزی حدود یک تا یک سال و نیم طول می‌کشد.

زانوی پرانتزی در کودکان و نوجوانان معمولا با استفاده از روش‌های محافظه‌کارانه مانند بریس و ورزش‌های اصلاحی درمان می‌شود، اما اگر این انحراف متوسط تا شدید (3 تا 6 سانتیمتر) باشد که با درمان‌های محافظه‌کارانه درمان نشود، از جراحی هدایت صفحات رشد استفاده می‌شود (منبع).

این جراحی زمانی انجام شود که صفحات رشد هنوز باز هستند و بیشتر از یک سال و نیم تا بلوغ استخوانی یا بسته شدن صفحات رشد باقی مانده است.

خوشبختانه جراحی هدایت صفحات رشد نرخ موفقیت بالایی دارد و مطالعات نشان می‌دهند که اصلاح زاویه پا در حدود 80 تا 90 درصد از کودکان و نوجوانان با موفقیت و به طور کامل انجام می‌شود.

⚠️ نکته مهم: در مواردی که کودک با پای پرانتزی شدید (بیش از 6 سانتی‌متر) به پزشک مراجعه می‌کند و فاصله او تا بلوغ استخوانی کمتر از حدود ۱ تا ۱.۵ سال است، جراحی هدایت صفحات رشد معمولاً انتخاب مناسبی نیست، زیرا زمان کافی برای اصلاح تدریجی وجود ندارد. در چنین شرایطی، ممکن است از استئوتومی یا ترکیب استئوتومی با سایر روش‌ها برای اصلاح سریع و دقیق محور پا استفاده ‌شود.

نحوه انجام عمل هدایت صفحات رشد

جراح بعد از ایجاد یک برش کوچک (حدود ۲ تا ۳ سانتی‌متر) روی پوست، به‌آرامی بافت‌های زیر پوست را کنار می‌زند تا به صفحه رشد استخوان برسد.

یک صفحه فلزی کوچک (معمولاً تیتانیومی و به شکل هشت انگلیسی) روی صفحه رشد (سمت بیرونی مفصل زانو) قرار می‌گیرد و با پیچ به استخوان بالا و پایین صفحه رشد متصل می‌شود.

بعد از آن هر چند ماه یک بار، عکس رادیولوژی گرفته می‌شود تا روند صاف شدن پا بررسی شود.

اصلاح زاویه پا با این روش ممکن است بین ۶ ماه تا ۲ سال طول بکشد. وقتی زاویه پا اصلاح شد، یک عمل کوتاه (معمولاً کمتر از نیم ساعت) برای برداشتن صفحه انجام می‌شود.

هدایت صفحات رشد
زمان جراحی:
درجه سختی:
نوع بیهوشی:
مدت بستری:
اندازه برش:
محل برش:
1 ساعت
پایین
بیهوشی کامل
حداکثر 1 روز
2.5-3 cm
کنار مفصل زانو

بعد از عمل هدایت صفحات رشد: کی به زندگی عادی برمی‌گردم ؟

بعد از عمل هدایت صفحات رشد

این جراحی در مقایسه با استئوتومی و تعویض مفصل زانو دوره نقاهت کوتاه‌تر و ساده‌تری دارد و کودک یا نوجوان معمولا یک هفته بعد از عمل می‌تواند به تدریج به زندگی عادی برگردد.

تا ۲ هفته

تقریبا از روزهای اول راه رفتن با احتیاط و درصورت نیاز با کمک عصا مجاز است و بازگشت به مدرسه با تائید پزشک، معمولاً بعد از یک هفته امکان‌پذیر است اما باید از ورزش، دویدن یا فعالیت‌های سنگین اجتناب شود. ظاهر پا در این زمان تغییر نمی‌کند، چون صاف شدن تدریجی و با رشد استخوان اتفاق می‌افتد. در طول دو هفته باید زخم‌ها خشک نگه داشته شوند و موقع حمام، بخیه‌ها خیس نشوند.

۲ تا ۶ هفته

در این مرحله کودک یا نوجوان بدون کمک می‌تواند فعالیت‌های روزمره مثل پیاده‌روی، رفتن به مدرسه، یا کارهای سبک خانه را انجام دهد. تمرینات فیزیوتراپی ملایم در همین مرحله شروع می‌شود تا عضلات ران و ساق قوی بمانند و دامنه حرکتی زانو حفظ شود، اما همچنان باید از دویدن، پریدن یا هر ورزشی که فشار زیادی به زانو وارد می‌کند خودداری کرد.

۶ هفته تا ۳ ماه

در این بازه زمانی دامنه حرکتی زانو به حالت طبیعی برگشته و عضلات قوی‌تر شده‌اند، و کودک یا نوجوان می‌تواند فعالیت‌هایی مثل دوچرخه‌سواری، دویدن با سرعت پایین، یا بازی‌های سبک را شروع کند. در این مرحله هنوز تغییر زاویه پا به وضوح قابل مشاهده نیست اما معمولا یک یا دو بار عکس‌ رادیولوژی از ناحیه جراحی تهیه می‌شود تا از ثبات صفحه فلزی روی استخوان اطمینان حاصل شود.

۳ تا ۶ ماه

از ماه سوم به بعد، تغییر در زاویه پا قابل مشاهده است و هر چند وقت یک بار باید یک عکس رادیولوژی تهیه شود. بعد از سه ماه، بیشتر نوجوانان به فعالیت‌های عادی مدرسه، پیاده‌روی طولانی، و بازی‌های روزمره و ورزش برمی‌گردند. برخی نوجوانان حتی می‌توانند ورزش‌های نیمه‌تماسی را شروع کنند، اما بازگشت به ورزش‌های سنگین و رقابتی مثل فوتبال یا بسکتبال نیاز به تأیید پزشک دارد.

بعد از 6 ماه

اگر زاویه پا به حد مطلوب برسد، جراحی برداشتن صفحه معمولاً در همین بازه یا بعد از آن انجام می‌شود. پس از گذشت ۶ ماه و برداشتن صفحه، بیشتر نوجوانان می‌توانند مثل همسالان خود به تمام فعالیت‌ها برگردند، هرچند اصلاح کامل زاویه ممکن است تا ۱۲–۱۸ ماه طول بکشد و پیگیری منظم با عکس‌برداری تا پایان رشد استخوان ضروری است.

نتایج عمل پای پرانتزی+ تجربیات واقعی

نتایج هر کدام از روش‌های جراحی پای پرانتزی ممکن است تا حدی با یکدیگر متفاوت باشند اما در مجموع، هر سه عمل نتایج زیر را برای فرد به همراه دارند.

  • کاهش درد زانو: هر سه روش با اصلاح راستای پا، فشار روی بخش آسیب‌دیده مفصل را کم می‌کند و باعث کاهش محسوس درد می‌شوند، این بهبود معمولاً به معنای راه رفتن راحت‌تر و کاهش یا حذف نیاز به مُسکن‌ها است.
  • بهبود عملکرد و حرکت: بعد از عمل، توانایی راه رفتن، بالا و پایین رفتن از پله، ایستادن طولانی و انجام کارهای روزمره افزایش پیدا می‌کند.
  • افزایش توانایی و استقلال: بیماران می‌توانند فعالیت‌های روزانه را با سهولت بیشتری انجام دهند و در صورت بهبود کامل انحراف پا، حتی به ورزش یا فعالیت‌های تفریحی بپردازند.
  • اصلاح محور و پیشگیری از آسیب بیشتر: صاف شدن پا توزیع نیرو روی مفصل را متعادل می‌کند و خطر پیشرفت آرتروز یا ابتلا به آسیب‌های مفصلی را در آینده کم می‌کند.

بعد از بهبودی کامل در هر سه روش جراحی، بیمار می‌تواند کارهایی را که قبلا به‌سختی یا با درد انجام می‌داد، مثل راه رفتن طولانی، بالا و پایین رفتن از پله، و انجام کارهای خانه، راحت‌تر و بدون درد انجام دهد. در هدایت رشد، این تغییرات معمولاً کامل و دائمی است و پس از رشد کامل می‌توانند فعالیت‌های متناسب با سن خود را مثل همسالان انجام دهند. در استئوتومی، افراد می‌توانند دوباره به بیشتر ورزش‌های سبک تا متوسط برگردند، هرچند در فعالیت‌های خیلی پرفشار نیاز به احتیاط دارند. در تعویض کامل مفصل زانو درد ناشی از آرتروز شدید برطرف می‌شود و توانایی انجام فعالیت‌های کم‌برخورد کاملاً بازمی‌گردد، اما از ورزش‌های سنگین معمولاً پرهیز می‌شود.

تجربیات واقعی ازعمل پای پرانتزی

تجربه عمل پای پرانتزی، می‌تواند با توجه به نوع جراحی، سن، نحوه پاسخ بدن به درمان و مهارت جراح با همدیگر متفاوت باشد. با این حال آگاهی از اینکه دیگران چه تجربه‌ای از جراحی زانو پرانتزی داشته‌اند می‌تواند هم بخشی از نگرانی‌ها را کم کند و هم به تصمیم‌گیری نهایی کمک کند.

با هم چند نمونه از این نظرات را می‌خوانیم.

عکس قبل و بعد عمل پای پرانتزی

برای بزرگ شدن هر کدام از عکس‌های زیر، روی آن ضربه بزنید.

عکس‌های قبل و بعد از عمل زانو پرانتزی نشان می‌دهند که چگونه پس از جراحی، زاویه پاها اصلاح و نحوه ایستادن طبیعی‌تر می‌شوند. پاها بلافاصله بعد از عمل صاف می‌شوند، اما به دلیل تورم ممکن است در هفته‌های اول کمی نامتقارن به نظر برسند. با کاهش ورم و انجام فیزیوتراپی، معمولاً ۶ تا ۱۲ هفته بعد از عمل زانو پرانتزی، پاها متقارن می‌شوند.

هزینه عمل پا پرانتزی: آیا بیمه‌ پرداخت می‌کند؟

هزینه عمل پا پرانتزی به نوع عمل، شدت انحراف و نوع بیمارستان و خدمات پس از عمل بستگی دارد. برای عمل استئوتومی، که رایج‌ترین روش در بزرگسالان است، هزینه‌ها معمولاً بین ۳۰ تا ۶۰ میلیون تومان متغیر است. در مورد تعویض مفصل زانو، که بیشتر برای بیماران با تخریب شدید مفصل انجام می‌شود، هزینه‌ها می‌تواند بین ۲۰ تا ۶۰ میلیون تومان باشد و این اختلاف به عواملی مانند نوع پروتز، دولتی یا خصوصی بودن بیمارستان، و تعرفه بستگی دارد. درباره جراحی هدایت صفحات رشد، اطلاعات دقیق از هزینه موجود نیست و باید از مراکز درمانی استعلام شود.

از نظر بیمه، جراحی پای پرانتزی معمولاً به‌طور جزئی تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار می‌گیرد و عمده هزینه برعهده بیمار است، اما بیمه‌های تکمیلی معمولا بین ۷۰ تا ۹۰ درصد هزینه جراحی را بسته به سقف تعهد سالانه، نوع قرارداد و مدارک ارائه‌شده بازپرداخت می‌کنند و این پوشش می‌تواند شامل هزینه بیمارستان، تجهیزات جراحی و حتی فیزیوتراپی پس از عمل باشد.

سوالات متداول

عمل پای پرانتزی با لیزر چگونه انجام می‌شود؟

عمل پای پرانتزی با لیزر، یک عبارت اشتباه است. عمل زانو پرانتزی فقط به صورت جراحی باز انجام می‌شود و روش وجود ندارد که در آن از لیزر استفاده شود. منظور از عمل پای پرانتزی با لیزر، استفاده از لیرز کم توان یا پرتوان به عنوان بخشی از فیزیوتراپی و توانبخشی است. لیزردرمانی در موارد خفیف زانو پرانتزی در کنار تمرینات اصلاحی، به کاهش التهاب و درد بافت زانو کمک می‌کند اما نمی‌تواند زاویه استخوان یا شکل پا را اصلاح کند.

آیا عمل پرانتزی پا باعث افزایش قد می‌شود؟

هدف اصلی جراحی پای پرانتزی (چه هدایت رشد در کودکان، چه استئوتومی در بزرگسالان، و چه تعویض مفصل زانو در میانسالان با آرتروز) اصلاح زاویه پا و توزیع صحیح وزن است، نه افزایش قد. در هر سه روش، اصلاح زاویه پا و کاهش فاصله بین زانوها، در حد چند میلی‌متر تا نهایتا 1 سانتیمتر باعث افزایش قد می‌شود.

عمل همزمان دو پای پرانتزی چگونه است؟     

در بسیاری از مراکز جراحی ترجیح داده می‌شود که پاها به صورت جداگانه عمل شوند تا فشار جراحی و دوران نقاهت کمتر باشد اما اگر تصمیم بر عمل همزمان دو پای پرانتزی باشد، معمولا عمل استئوتومی انجام می‌شود و معمولاً ۲ تا ۴ ساعت طول می‌کشد.

آیا عمل زانو پرانتزی، عمل سختی است؟

عمل پای پرانتزی می‌تواند دوره نقاهت چندماهه داشته باشد، اما انجام ندادن جراحی هم ممکن است باعث تشدید آسیب و ایجاد مشکلات جدی‌تر برای فرد شود. استئوتومی، یک عمل جراحی با سختی متوسط و نیازمند گذراندن دوره نقاهت بیش از 6 ماه و پیگیری مستمر فیزیوتراپی است. تعویض مفصل زانو یک جراحی با سختی بالا محسوب می‌شود اما بیماران معمولا بعد از چند روز می‌توانند با کمک راه بروند. هدایت صفحات رشد یک جراحی سبک و ساده است و دوره نقاهت کوتاهی هم دارد.

چند روز بعد از عمل پای پرانتزی می‌توان راه رفت؟

در همه روش‌های جراحی زانو پرانتزی، معمولا 3-4 روز بعد از انجام جراحی، با استفاده از بریس یا عصا می‌توان راه رفت.

دوره نقاهت عمل پای پرانتزی چقدر است؟

مدت نقاهت به نوع جراحی بستگی دارد. بعد از استئوتومی معمولاً ۶ هفته با عصا یا بریس راه می‌روید و تا بازگشت کامل به فعالیت عادی حدود ۳ تا ۶ ماه زمان لازم است. تعویض مفصل زانو هم حدود ۶ هفته تا ۳ ماه برای بازگشت به زندگی روزمره زمان می‌برد، ولی فعالیت‌های سنگین معمولاً تا یک سال ممنوع است. هدایت صفحات رشد دوره نقاهت کوتاهی دارد و کودک معمولاً بعد از یک هفته به فعالیت‌های عادی برمی‌گردد.

چندوقت بعد از عمل پا پرانتزی می‌توان فوتبال بازی کرد؟

اگر جراحی استئوتومی انجام شده باشد، معمولاً بعد از ۶ ماه و فقط با تأیید پزشک می‌توان به فوتبال یا ورزش‌های پرفشار برگشت، چون استخوان باید کاملاً جوش خورده باشد. در تعویض مفصل زانو توصیه می‌شود از ورزش‌های ضربه‌ای مثل فوتبال پرهیز کنید و به ورزش‌های کم‌برخورد بپردازید. در هدایت صفحات رشد، معمولاً بعد از اصلاح کامل زاویه پا (۶ تا ۱۸ ماه) و با تأیید پزشک، کودک می‌تواند فوتبال بازی کند.

آیا می توان عمل استئوتومی را فقط برای یک پا انجام داد؟

بله، اگر انحراف یا درد فقط در یک پا وجود داشته باشد، استئوتومی می‌تواند فقط روی همان پا انجام شود. پزشک پیش از عمل باید مطمئن شود که پای دیگر مشکل قابل توجهی ندارد، چون در برخی موارد، حتی اگر ظاهر یک پا طبیعی باشد، ممکن است در آینده دچار انحراف شود.

بعد از عمل زانو پرانتزی به پرستار نیاز است؟

بیشتر بیماران بعد از ترخیص از بیمارستان نیاز به پرستار دائمی ندارند، ولی در ۱ تا ۲ هفته اول به کمک خانواده برای کارهایی مثل حمام کردن، جابه‌جایی یا تهیه غذا نیاز دارند، چون حرکت محدود و استفاده از عصا یا واکر ضروری است. داشتن یک همراه یا پرستار موقت می‌تواند کارها را آسان‌تر کند.

آیا بعد از عمل پا پرانتزی، پلاتین باید خارج شود؟

در بیشتر بیماران، پلاتین و پیچ‌های استئوتومی دائمی هستند و اگر مشکلی ایجاد نکنند نیازی به خارج کردن آن‌ها نیست. اگر بعد از جوش خوردن کامل استخوان (معمولاً بعد از ۱۲ تا ۱۸ ماه) درد، محدودیت حرکت یا حساسیت به سرما ایجاد شود، پزشک می‌تواند جراحی ساده‌ای برای برداشتن پلاتین انجام دهد.

آیا فاصله 3 سانتیمتر بین زانوها نیاز به جراحی دارد؟

فاصله ۳ سانتیمتر معمولاً در محدوده انحراف خفیف است و در بیشتر موارد نیازی به جراحی ندارد، مگر اینکه همراه با درد شدید، پیشرفت سریع انحراف یا مشکلات حرکتی باشد. بهتر است با عکس‌برداری و معاینه پزشک بررسی شود و در صورت امکان از روش‌های غیرجراحی مثل ورزش اصلاحی و کفش طبی استفاده شود.

خم نشدن زانو بعد از عمل پای پرانتزی تا کی طبیعی است؟

در هفته‌های اول بعد از جراحی، محدودیت خم شدن زانو طبیعی است، چون هم ورم وجود دارد و هم عضلات و بافت‌ها نیاز به زمان برای ترمیم دارند. معمولاً با شروع فیزیوتراپی از هفته اول، دامنه حرکت به‌تدریج بهتر می‌شود و تا ۶ تا ۱۲ هفته باید بتوانید زانو را به حد طبیعی خم کنید. اگر بعد از ۳ ماه همچنان محدودیت شدید داشتید، باید دوباره توسط پزشک ارزیابی شوید.

آیا فرد دیابتی می‌تواند عمل پا پرانتزی انجام دهد؟

بله، ولی بیمار دیابتی باید قبل از عمل قند خونش را تحت کنترل کامل داشته باشد تا خطر عفونت و مشکلات ترمیم زخم کاهش پیدا کند. ممکن است دوره نقاهت کمی طولانی‌تر باشد و مراقبت از زخم باید دقیق‌تر انجام شود. پزشک معمولاً قبل و بعد از عمل آزمایش‌ها و مراقبت‌های ویژه‌ای برای بیماران دیابتی در نظر می‌گیرد.

درمان پای پرانتزی در بزرگسالان بدون جراحی امکان‌پذیر است؟       

در بزرگسالان، روش‌های درمانی غیرجراحی امکان اصلاح شکل استخوان را ندارند، زیرا استخوان‌ها رشدشان کامل شده و تغییر زاویه فقط با عمل جراحی ممکن است. با این حال، روش‌هایی مانند فیزیوتراپی، تمرینات تقویتی عضلات پا و زانو، استفاده از کفش یا کفی طبی و کاهش وزن می‌توانند درد و فشار روی مفصل را کم کند و علائم را کنترل کند.

معایب عمل پای پرانتزی چیست؟

عمل پرانتزی پا چه با استئوتومی و چه با تعویض مفصل، معمولاً ایمن و موثر است و اگر به موقع و به درستی انجام شود، معایبی ندارد، اما می‌تواند عوارض احتمالی مانند دیر جوش خوردن یا جوش نخوردن استخوان در استئوتومی و در برخی افراد کاهش حرکت زانو باشد. با این حال اگر جراحی توسط تیم جراحی باتجربه و متخصص انجام شود و دوره نقاهت و تمرینات فیزیوتراپی به طور کامل طی شود، احتمال بروز عوارض بسیار پایین می‌آید.

بعد از عمل پای پرانتزی می‌توان دوید و ورزش کرد؟

چند ماه بعد از عمل استئوتومی و زمانی که استخوان به‌طور کامل جوش خورد و تمرینات فیزیوتراپی انجام شد، بیشتر بیماران می‌توانند به ورزش‌های کم‌فشار یا حتی دویدن سبک برگردند. در تعویض مفصل زانو که در افراد با مشکل آرتروز انجام می‌شود، فرد معمولاً می‌تواند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا انجام دهد ولی دویدن و ورزش‌های ضربه‌ای تقریبا ممنوع است. در عمل هدایت صفحات رشد که در کودکان و نوجوانان انجام می‌شود، بعد از اتمام دوره اصلاح، فرد می‌تواند به دویدن و ورزش‌های طبیعی بازگشت.