انگشت ماشه‌ای در کودکان و بزرگسالان؛ علائم، درمان‌

انگشت ماشه‌ای در بزرگسالان معمولاً به‌دلیل التهاب مزمن غلاف تاندون و تنگی در ناحیه رباط حلقوی A1 رخ می‌دهد و بیشتر انگشت حلقه یا میانی را درگیر می‌کند.

این وضعیت اغلب با حرکات تکراری دست، بیماری‌هایی مانند دیابت یا آرتریت، و افزایش سن مرتبط است و بسته به شدت درگیری، با روش‌های غیرجراحی (مانند آتل، تزریق کورتون و تمرین) یا جراحی درمان می‌شود.

در مقابل، فرم شایع در کودکان عمدتاً مادرزادی است، بیشتر در انگشت شست دیده می‌شود و اگر تا دو سالگی بهبود نیابد، جراحی ساده بهترین گزینه درمانی خواهد بود. بنابراین برای انتخاب درمان مناسب، باید به سن، محل درگیری، و شدت علائم توجه شود.

انگشت ماشه‌ای در بزرگسالان

در بزرگسالان، انگشت ماشه‌ای اغلب به‌دلیل التهاب و ضخیم‌شدن غلاف تاندون خم‌کننده (به‌ویژه در ناحیه‌ی A1 pulley ) ایجاد می‌شود؛ وضعیتی که باعث گیر کردن تاندون در مسیر حرکتش شده و هنگام باز یا بسته کردن انگشت، احساس قفل‌شدگی، صدای تق یا درد به‌وجود می‌آورد.

این مشکل بیشتر در زنان میانسال، افراد دیابتی، و بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید دیده می‌شود. همچنین مشاغلی که با حرکات دستی تکراری یا فشار زیاد به انگشتان همراه‌اند، خطر بروز این اختلال را افزایش می‌دهند. بنابراین تشخیص به‌موقع و بررسی علت، برای جلوگیری از پیشرفت آسیب بسیار حیاتی است (منبع).

از کجا بفهمم انگشتم ماشه‌ای شده؟

اگر هنگام باز و بسته‌کردن انگشتان، احساس قفل‌شدگی، صدای تق یا درد دارید، ممکن است دچار عارضه‌ی انگشت ماشه‌ای شده باشید. این وضعیت معمولاً در یک انگشت بروز می‌کند، اما اگر چند انگشت هم‌زمان درگیر ‌شوند، می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا آرتریت روماتوئید باشد.

در اغلب موارد، انگشت شست، میانی یا حلقه بیشتر از سایر انگشت‌ها دچار این مشکل می‌شوند. با این حال، برای تشخیص دقیق، انجام یک تست ساده در خانه می‌تواند مفید باشد.

🖐️ تست خانگی برای بررسی احتمال انگشت ماشه‌ای

برای انجام این تست، کافی‌ست انگشت مشکوک را به‌آرامی خم و صاف کنید. نحوه انجام و تفسیر نتایج در ادامه آمده است.

مراحل انجام تست:

1. دست خود را به حالت عادی روی یک سطح صاف قرار دهید.
2. مفصل انگشت مشکوک (معمولاً در محل اتصال به کف دست) را به‌آرامی خم کنید.
3. حالا تلاش کنید همان انگشت را بدون کمک دست دیگر، به حالت صاف برگردانید.

علائمی که باید به آن‌ها توجه کنید:

صدا یا حس «تق‌زدن» هنگام صاف شدن انگشت: نشانه‌ای از گیر کردن تاندون در غلاف خود (علامت رایج در گرید 2 و 3).

درد در کف دست یا در مسیر حرکت انگشت: معمولاً در مراحل اولیه وجود دارد (گرید 1 یا 2).

نیاز به کمک دست دیگر برای صاف کردن انگشت: نشانه‌ی پیشرفت بیماری و محدودیت عملکرد عضلات (گرید 3a).

ناتوانی در خم‌کردن انگشت پس از قفل شدن: نشانه‌ی شدیدتر بودن مشکل (گرید3b ).

قفل‌شدگی دائم در وضعیت خمیده: احتمال وجود دفورمیتی یا گرید ۴ که نیازمند بررسی فوری پزشکی است.

درگیری هم‌زمان چند انگشت (به‌ویژه شست و حلقه) یا دو دست می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، آرتریت روماتوئید یا کم‌کاری تیروئید باشد. در این موارد، تشخیص خانگی کافی نیست و باید توسط پزشک متخصص بررسی شود.

🧩  مقایسه انگشت ماشه‌ای با سایر عارضه‌ها  

برخی علائم مانند درد در مچ، بی‌حسی انگشتان یا وجود گره زیر پوست کف دست ممکن است با انگشت ماشه‌ای اشتباه گرفته شوند. در ادامه، تفاوت‌های کلیدی این اختلالات را با یکدیگر بررسی می‌کنیم تا مسیر تشخیص دقیق‌تری فراهم شود.

درد یا التهاب در مچ یا قاعده شست دکورون (Tenosynovitis)

گزگز یا بی‌حسی انگشتان فشردگی عصب (مثل سندرم تونل کارپال)

وجود گره یا سفتی زیر پوست کف دست دیوپویترن (Dupuytren’s contracture)

درجه‌بندی شدت انگشت ماشه‌ای (Green Classification):

برای ارزیابی شدت انگشت ماشه‌ای، از سیستم درجه‌بندی Green استفاده می‌شود. این دسته‌بندی، بر اساس میزان قفل‌شدگی انگشت و توانایی فرد در خم یا صاف‌کردن آن طراحی شده و راهنمای مناسبی برای انتخاب روش درمانی است (منبع).

در ادامه، انواع گریدها را بررسی می‌کنیم.

گرید 1 درد و حساسیت در کف دست بدون مشاهده قفل‌شدگی در معاینه.

گرید 2 انگشت هنگام حرکت قفل می‌کند اما بیمار قادر به صاف‌کردن فعال آن است.

گرید 3a انگشت در حالت خم‌شده قفل می‌ماند و برای صاف‌شدن نیاز به کمک دست دیگر دارد.

گرید 3b انگشت قفل‌شده است و بیمار قادر به خم‌کردن فعال آن نیست.

گرید 4 انگشت در وضعیت خم باقی مانده و دچار محدودیت دائمی حرکت شده است.

انتخاب مسیر درمان متناسب با شرایط شما

در این بخش، به شما کمک می‌کنیم که مسیر درمانی مناسب برای انگشت ماشه‌ای خود را بشناسید. این راهنما به شما نشان می‌دهد که بهترین گزینه برای شما کدام است و چه زمانی باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

گرید 1 آتل + تمرینات کششی + داروهای ضدالتهاب خوراکی

گرید 2 درمان غیرجراحی ادامه یابد + در صورت عدم پاسخ، تزریق کورتون

گرید 3a تزریق کورتون (اولویت اول) ← در صورت شکست، جراحی

گرید 3b جراحی توصیه می‌شود؛ درمان‌های دیگر معمولاً بی‌اثرند

گرید 4 جراحی فوری برای جلوگیری از آسیب دائمی تاندون

چه زمانی ممکن است انگشت ماشه‌ای خودبه‌خود بهبود یابد؟

در موارد خفیف (گرید 1)، که هنوز قفل‌شدگی انگشت ایجاد نشده، اگر فعالیت‌های تحریک‌کننده کاهش یابند و فشار تکراری به انگشت متوقف شود، احتمال بهبود خودبه‌خود وجود دارد.

این حالت بیشتر در افراد فاقد بیماری زمینه‌ای (مثل دیابت یا آرتریت) دیده می‌شود. اما در گریدهای بالاتر، به‌دلیل پیشرفت التهاب و محدودیت حرکتی، بهبود بدون مداخله پزشکی معمولاً بعید است.

اقدامات خانگی توصیه‌شده:

استراحت و پرهیز از حرکات تکراری دست

استفاده از کمپرس سرد روزی ۲–۳ بار (۱۰ دقیقه) برای کاهش التهاب

بستن موقتی اسپلینت ساده شبانه برای محدود کردن حرکت اضافی

ماساژ ملایم کف دست و انجام حرکات کششی ساده

استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (با مشورت پزشک)

🩹 درمان بدون جراحی

در بیماران با گرید 2 و 3a، که انگشت هنگام حرکت دچار قفل‌شدگی می‌شود ولی هنوز قابلیت صاف‌شدن دارد (چه به‌صورت فعال یا با کمک دست دیگر)، درمان‌های غیرجراحی می‌توانند بسیار مؤثر باشند و از پیشرفت بیماری یا نیاز به جراحی جلوگیری کنند. در این مراحل، هدف درمان، کاهش التهاب غلاف تاندون، بهبود حرکت تاندون درون رباط حلقوی A1 و پیشگیری از چسبندگی‌های بیشتر است.

روش‌های درمان غیرجراحی مؤثر:

در این موارد خفیف تا متوسط، مجموعه‌ای از روش‌های محافظه‌کارانه مانند آتل‌گذاری، تزریق کورتون، تمرینات کششی و داروهای ضدالتهاب می‌توانند به بهبود کامل علائم کمک کنند و نیاز به جراحی را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهند.

آتل‌

استفاده از آتل مفصل میانی (PIP) به‌مدت ۶ هفته، شبانه‌روزی (جز هنگام استحمام)، یکی از مؤثرترین روش‌های درمان غیرجراحی انگشت ماشه‌ای گرید 2 و  3a است. آتل با نسخه پزشک یا از داروخانه قابل تهیه است و باید مفصل را در حالت صاف نگه دارد. خشک نگه‌داشتن آتل، بررسی پوست و مراجعه در صورت درد یا تورم ضروری است. طبق مطالعه‌ای، این روش در بیش از ۵۳٪ بیماران باعث بهبود کامل علائم شد؛ در حالی‌که تمرین بدون آتل نتیجه موثری نداشت.

این مطالعه همچنین کاهش معنی‌دار درد و بهبود عملکرد روزمره را در گروه آتل‌گذاری نشان داد.
همچنین نتیجه‌گیری کردند که آتل، به‌عنوان یک گزینه غیرتهاجمی و مؤثر، باید به‌عنوان درمان اولیه در این بیماران در نظر گرفته شود.

نحوه بستن آتل :

1. ابتدا انگشت آسیب‌دیده را صاف نگه دارید.
2. آتل را طوری قرار دهید که فقط مفصل میانی (PIP) بی‌حرکت شود و سایر مفاصل آزاد بمانند.
3. آتل را به‌آرامی با بند یا چسب مخصوص ببندید؛ نه خیلی سفت و نه شل.
4. اطمینان حاصل کنید که انگشت در وضعیت کشیده بدون درد یا فشار غیرعادی قرار دارد.

تمرینات مناسب برای انگشت ماشه‌ای

تمرینات کششی و حرکتی می‌توانند در مراحل اولیه انگشت ماشه‌ای، به‌ویژه در گریدهای 1 و 2، به کاهش التهاب، بهبود حرکت تاندون و پیشگیری از پیشرفت بیماری کمک کنند. هدف از این تمرین‌ها، کاهش چسبندگی در ناحیه رباط حلقوی A1، حفظ دامنه حرکتی مفصل و کمک به روان‌سازی حرکت تاندون درون غلاف خود است.

همچنین در گرید 3a، این تمرینات ممکن است به‌عنوان درمان کمکی در کنار آتل‌گذاری به بهبود نسبی علائم کمک کنند. این حرکات باید با دقت، به‌آرامی و بدون ایجاد درد شدید انجام شوند و در صورت افزایش درد یا تورم، تمرینات باید متوقف شده و با پزشک مشورت شود.

1.تمرین کشش انگشت

1. کف دست خود را صاف روی سطحی ثابت قرار دهید.
2. با انگشت اشاره دست دیگر، نوک انگشت درگیر را به‌آرامی به سمت بالا بکشید.
3. کشش باید بدون درد باشد؛ اگر درد ایجاد شد، از ادامه خودداری کنید.
4. وضعیت کشیده را به‌مدت ۵ ثانیه حفظ کرده و رها کنید.
5. برای سایر انگشتان نیز تکرار شود.

🔹 دفعات انجام: ۲ ست ۶ تایی، سه بار در روز

 2.تمرین لغزش تاندون

• کف دست را باز کرده و انگشتان را کاملاً بکشید (وضعیت شروع).
• همه انگشتان را خم کرده و کف دست را لمس کنید (وضعیت قلاب).
• مجدد انگشتان را صاف کرده و سپس وسط کف دست را لمس کنید.
• به‌نوبت نوک هر انگشت را با شست لمس کنید.
• مجدداً انگشتان را باز کرده و این چرخه را تکرار کنید.

🔹 دفعات انجام: ۳ ست ۴ تایی، سه بار در روز

3.تمرین فشردن کف دست

• یک توپ کوچک نرم یا رول حوله را در کف دست بگیرید.
• با کمک سطح میز، کف دست را ثابت نگه دارید.
• انگشتان را به‌دور توپ ببندید و به‌آرامی فشار دهید.
• ۳ ثانیه نگه دارید و سپس کاملاً انگشتان را باز کنید.

🔹 دفعات انجام: ۲ ست ۵ تایی، سه بار در روز

4.تمرین بلند کردن انگشتان

• کف دست را صاف روی میز بگذارید.
• به‌نوبت، هر انگشت را تا جایی که ممکن است بالا بیاورید، بدون اینکه بقیه حرکت کنند.
• انگشت را پایین بیاورید و سراغ انگشت بعدی بروید.

🔹 دفعات انجام: ۲ ست ۶ تایی، سه بار در روز

5.تمرین برداشتن اشیاء کوچک

• چند شیء کوچک (مثل سکه، گیره، در بطری) را روی میز قرار دهید.
• با دو انگشت (شست و انگشت درگیر) هر شی را بردارید و جابه‌جا کنید.
• سپس مجدداً آن‌ها را به جای اول بازگردانید.

🔹 دفعات انجام: ۲ ست ۵ تایی، دو بار در روز

داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)

داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا سلکوکسیب می‌توانند با کاهش التهاب و درد، به بهبود عملکرد انگشت در مراحل اولیه بیماری کمک کنند. ژل‌های موضعی حاوی دیکلوفناک نیز در برخی بیماران مؤثرند، به‌ویژه در افرادی که نمی‌توانند داروهای خوراکی مصرف کنند. این داروها بیشتر در گرید ۱ و به‌عنوان درمان کمکی در گریدهای بالاتر استفاده می‌شوند.

نحوه مصرف:

ایبوپروفن یا ناپروکسن خوراکی: روزانه ۱ تا ۲ بار، به‌مدت ۷ تا ۱۴ روز (طبق نظر پزشک).

ژل دیکلوفناک: ۲ تا ۳ بار در روز، روی ناحیه دردناک، بدون ماساژ شدید.

نکات ایمنی:

همیشه بعد از غذا مصرف شود تا از تحریک معده جلوگیری شود.

در صورت سابقه زخم معده، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی یا مصرف داروهای رقیق‌کننده خون، حتماً با پزشک مشورت شود.

این داروها درمان قطعی محسوب نمی‌شوند و تنها برای کنترل علائم به‌کار می‌روند.

تزریق کورتون

تزریق کورتون معمولاً در محل غلاف تاندون A1 در پایه انگشت، نزدیک سر استخوان کف‌دستی انجام می‌شود.

تزریق داروی کورتون (معمولاً تریامسینولون یا دگزامتازون) در ناحیه‌ی غلاف تاندون A1، درست بالای استخوان کف‌دستی (متاکارپال)، می‌تواند التهاب را کاهش دهد و حرکت تاندون خم‌کننده را تسهیل کند. این درمان در بیماران با انگشت ماشه‌ای گرید 2 و  3a معمولاً بسیار مؤثر است. اغلب بیماران طی ۳ تا ۷ روز بهبود قابل‌توجهی در درد و گیرکردن انگشت تجربه می‌کنند. در اکثر موارد، یک نوبت تزریق کافی است؛ اما در موارد مقاوم، ممکن است نیاز به تزریق دوم نیز وجود داشته باشد.

نحوه انجام:

تزریق معمولاً توسط پزشک متخصص یا جراح دست در مطب انجام می‌شود.

پس از ضدعفونی محل، داروی کورتون با یا بدون لیدوکائین تزریق می‌شود.

پس از تزریق، توصیه به استراحت نسبی انگشت به‌مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت می‌شود.

نکات ایمنی:

ممکن است در محل تزریق، درد گذرا یا قرمزی ایجاد شود که معمولاً طی ۲۴ ساعت برطرف می‌شود.

در بیماران دیابتی، ممکن است قند خون به‌طور موقت افزایش یابد.

تزریق‌های مکرر در یک محل توصیه نمی‌شود (حداکثر ۲ تزریق در سال برای یک انگشت).

اگر پس از ۴ تا ۶ هفته بهبودی حاصل نشد، بررسی مجدد و در نظر گرفتن گزینه‌های دیگر درمانی ضروری است.

جراحی انگشت ماشه‌ای

در موارد پیشرفته‌تر مانند گرید 3b و 4، که انگشت در حالت خم‌شده قفل می‌ماند و حتی با کمک دست دیگر هم صاف نمی‌شود، یا زمانی که درمان‌های غیرجراحی مؤثر واقع نشده‌اند، جراحی به‌عنوان مؤثرترین گزینه درمانی توصیه می‌شود. هدف از این مداخله، آزادسازی تاندون از انسداد مکانیکی، کاهش درد، و بازگرداندن حرکت طبیعی انگشت است.

عمل جراحی معمولاً به‌صورت سرپایی و با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود. جراح با ایجاد یک برش کوچک در کف دست، رباط حلقوی A1 را که تاندون را تحت فشار قرار داده، برش می‌دهد تا مسیر حرکت تاندون باز و بدون اصطکاک شود. این فرایند معمولاً کمتر از ۲۰ دقیقه زمان می‌برد و نیاز به بستری‌شدن در بیمارستان ندارد.

مزایا:

رفع کامل قفل‌شدگی و درد

بازگشت سریع حرکت طبیعی انگشت

نتایج پایدار و ماندگار در اغلب بیماران

عوارض احتمالی (نادر):

درد و تورم موقت

ایجاد اسکار یا عفونت

آسیب به اعصاب حسی مجاور

مدت زمان بهبودی:

اغلب بیماران طی ۳ تا ۵ روز به فعالیت‌های روزمره بازمی‌گردند و بهبود کامل عملکرد انگشت معمولاً در عرض ۲ تا ۳ هفته حاصل می‌شود.

هزینه جراحی:

هزینه این جراحی بسته به مرکز درمانی، جراح و پوشش بیمه‌ای بین ۵ تا ۱۲ میلیون تومان متغیر است.

در مراکز دولتی و تحت پوشش بیمه پایه، ممکن است هزینه به‌مراتب کمتر باشد.

انگشت ماشه‌ای در کودکان

انگشت ماشه‌ای در کودکان (به‌ویژه در شست) معمولاً به‌صورت مادرزادی بروز می‌کند و برخلاف فرم اکتسابی در بزرگسالان، دردناک نیست، اما می‌تواند باعث گیرکردن دائمی انگشت در حالت خمیده شود. در این حالت، کودک قادر به صاف‌کردن شست خود نیست، حتی با کمک دست دیگر و علت اصلی این مشکل، تشکیل یک گره کوچک (ندول) در تاندون خم‌کننده و تنگی غلاف اطراف آن است که مانع از حرکت روان تاندون می‌شود.

نتایج مطالعات روی بیش از ۴۰۰ کودک نشان داده است که درمان جراحی پس از دو سالگی، اثربخش‌تر و ایمن‌تر است و در هیچ موردی منجر به عود یا عارضه نشده، در حالی‌که درمان‌های غیرجراحی، به‌ویژه در کودکان بالای ۲ سال، در بیش از ۷۰٪ موارد موفق نبوده‌اند.

آیا این مشکل نگران‌کننده است؟

در بسیاری از نوزادان و خردسالان، گیر کردن شست ممکن است به‌صورت گذرا دیده شود و خودبه‌خود بهبود یابد. اما اگر این وضعیت پایدار بماند، با درد یا محدودیت حرکتی همراه باشد، یا کودک نتواند انگشت را صاف کند، نیاز به بررسی پزشکی دارد.

اگر یک یا چند مورد از موارد زیر وجود دارد، لازم است با پزشک مشورت کنید:

انگشت (معمولاً شست) در حالت خم باقی می‌ماند و خودبه‌خود صاف نمی‌شود

هنگام صاف کردن انگشت، صدای تق یا گیر کردن احساس می‌شود

برای صاف‌کردن انگشت، نیاز به کمک دست دیگر دارید

این وضعیت بیش از ۲ ماه باقی مانده است

سن کودک بالاتر از ۲ سال است و بهبودی خودبه‌خودی نداشته

کودک از درد، ناراحتی یا محدودیت در استفاده از انگشت شکایت دارد

انتخاب مسیر درمان متناسب با سن کودک شما

پیش از آن‌که سراغ روش‌های درمانی برویم، باید بدانید که انتخاب بهترین مسیر درمان به سن کودک و شدت درگیری انگشت بستگی دارد.
درمان غیرجراحی انگشت ماشه‌ای در کودکان زیر ۲ سال تنها در ۳۰٪ و در کودکان بالای ۲ سال فقط در ۲۰٪ موارد موفق بوده، در حالی که جراحی در هر دو گروه سنی نزدیک به ۱۰۰٪ موفقیت بدون عوارض یا عود داشته است (منبع).

زیر ۲ سال درمان محافظه‌کارانه (غیرجراحی) هنوز قابل‌امتحان.

بالاتر از  ۲ سال درمان جراحی نتایج بهتر و سریع‌تری داره. درمان محافظه‌کارانه احتمالاً شکست می‌خورد.

درمان‌های محافظه‌کارانه

این درمان‌ها می‌توانند در موارد خفیف، به‌ویژه در کودکان زیر دو سال، مفید باشند. اما اگر طی چند هفته بهبودی مشاهده نشد، ادامه این مسیر ممکن است فقط روند درمان را به تعویق بیندازد. در چنین شرایطی، باید با پزشک مشورت کرد و احتمال انجام جراحی را جدی گرفت.

ماساژ و مراقبت خانگی

در مراحل ابتدایی انگشت ماشه‌ای کودکان، به‌ویژه زمانی که هنوز انگشت به‌طور کامل قفل نشده، ماساژ ملایم کف دست و تاندون می‌تواند به بهبود خون‌رسانی و کاهش گرفتگی کمک کند.
این روش به‌تنهایی کافی نیست، اما اگر در کنار تمرینات کششی یا آتل استفاده شود، می‌تواند روند بهبودی را در کودکان زیر ۲ سال تسهیل کند.

نحوه انجام:

روزانه ۲ تا ۳ بار، به‌مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه

با روغن زیتون یا ژل ضدالتهاب، ناحیه کف دست و پایه انگشت را به‌آرامی و بدون فشار ماساژ دهید

🔸 اگر کودک حین ماساژ ناراحتی یا درد داشت، بلافاصله متوقف کرده و با پزشک مشورت کنید.

آتل شبانه

برای کودکانی که شب‌ها با انگشت خم‌شده از خواب بیدار می‌شوند یا علائمشان هنگام صبح تشدید می‌شود، استفاده از آتل شبانه می‌تواند مؤثر باشد.
این روش با ثابت نگه‌داشتن مفصل در وضعیت صاف، از تشدید التهاب و چسبندگی تاندون جلوگیری می‌کند.

نحوه استفاده:

فقط شب‌ها هنگام خواب، به‌مدت حداقل ۶ هفته

آتل باید مفصل میانی را در وضعیت صاف نگه دارد

بررسی پوست زیر آتل و جلوگیری از فشار بیش‌ازحد ضروری است

صبر و تحت نظر گرفتن 

در نوزادان و کودکان زیر ۲ سالی که علائم بسیار خفیف دارند و انگشت به‌صورت کامل قفل نشده، در برخی موارد امکان بهبودی با صبر و نظارت دقیق وجود دارد.
با این حال، این رویکرد باید محدود به بازه‌ی زمانی کوتاه و با پیگیری پزشکی منظم باشد.

شرایط مناسب برای این رویکرد:

قفل‌شدگی کامل وجود ندارد

علائم در حال پیشرفت نیستند

❗ چه زمانی باید این روش را کنار گذاشت؟

اگر در عرض ۳ تا ۴ هفته هیچ بهبودی مشاهده نشد

یا اگر علائم شدیدتر شد یا حرکت انگشت محدودتر شد

آیا جراحی برای کودک ضروری‌ست؟

در برخی کودکان، به‌ویژه آن‌هایی که بالای ۲ سال هستند و انگشت‌شان در وضعیت خم‌شده قفل شده باقی می‌ماند (گرید 3b یا 4)، درمان‌های محافظه‌کارانه مانند آتل یا تمرینات کششی معمولاً پاسخ نمی‌دهند. در این شرایط، جراحی نه‌تنها گزینه‌ای مؤثر، بلکه بهترین راه برای پیشگیری از ماندگار شدن ناهنجاری انگشت در بزرگسالی است.

طبق نتایج مطالعه‌ای، موفقیت جراحی در کودکان ۱۰۰٪ بوده و هیچ‌گونه عارضه یا عود گزارش نشده است. این عمل کوتاه، سرپایی و معمولاً با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و روند بهبودی نیز سریع و بدون مشکل است. اگر فرزندتان در این شرایط قرار دارد، توصیه می‌کنیم بدون نگرانی و با آرامش، مسیر جراحی را با پزشک بررسی کنید تا از بروز مشکلات بلندمدت در رشد دست کودک پیشگیری شود.

سوالات متداول

آیا انگشت ماشه‌ای در کودکان می‌تواند خودبه‌خود خوب شود؟
در موارد خفیف و قبل از سن ۲ سالگی، بهبود خودبه‌خود در برخی کودکان مشاهده شده، اما در اکثر موارد نیاز به مداخله درمانی وجود دارد. تأخیر در درمان می‌تواند باعث ماندگاری محدودیت حرکتی شود.

آیا این مشکل با بزرگ‌شدن کودک برطرف می‌شود؟
معمولاً خیر. برخلاف برخی باورها، انگشت ماشه‌ای در کودکان اگر درمان نشود، با رشد کودک بدتر می‌شود و احتمال چسبندگی تاندون یا تغییر شکل مفصل وجود دارد.

آیا ورزش می‌تواند از بروز این مشکل پیشگیری کند؟
در فرم مادرزادی که بیشتر در کودکان دیده می‌شود، ورزش نقش پیشگیرانه ندارد؛ اما در مراحل اولیه می‌تواند مانع پیشرفت علائم شود. تمرینات کششی تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.

آیا درمان دیرهنگام عوارض دارد؟
بله، تأخیر در درمان ممکن است باعث خشکی مفصل، کاهش دامنه حرکتی دائمی و نیاز به جراحی گسترده‌تر شود. تشخیص و اقدام زودهنگام نتایج درمان را بهبود می‌دهد.

آیا این مشکل می‌تواند به سایر انگشت‌ها هم منتقل شود؟
خیر، ولی در کودکان با زمینه‌های ژنتیکی یا بیماری‌های سیستمیک، احتمال درگیری بیش از یک انگشت وجود دارد. بررسی دقیق پزشکی برای رد سایر مشکلات ضروری است.

آیا فیزیوتراپی بعد از جراحی لازم است؟
در بیشتر کودکان نیاز به فیزیوتراپی بعد از جراحی نیست، چون به‌سرعت به عملکرد طبیعی برمی‌گردند. در موارد خاص با خشکی مفصل، تمرینات ساده توسط والدین کفایت می‌کند.

آیا در کودکانی با سندرم داون یا سایر بیماری‌های زمینه‌ای، روند درمان فرق دارد؟
بله، این کودکان ممکن است پاسخ ضعیف‌تری به درمان غیرجراحی داشته باشند و به پیگیری نزدیک‌تر نیاز دارند. در این موارد معمولاً جراحی ترجیح داده می‌شود.

آیا استفاده از داروهای خوراکی (مثل مسکن یا ضدالتهاب) مؤثر است؟
درمان خوراکی در این بیماری نقش محدودی دارد. داروها فقط ممکن است موقتاً درد را کاهش دهند اما مشکل اصلی، یعنی انسداد مکانیکی تاندون را برطرف نمی‌کنند.

بعد از جراحی، مراقبت خاصی در خانه نیاز است؟
بله، لازم است پانسمان تمیز نگه داشته شود و کودک تا چند روز از فعالیت زیاد با دست خودداری کند. معمولاً نیازی به فیزیوتراپی حرفه‌ای نیست و بازی روزمره کافی است.

آیا این مشکل ژنتیکی است؟
در حال حاضر شواهد قطعی برای وراثتی بودن وجود ندارد، اما در برخی خانواده‌ها موارد مشابه دیده شده. بنابراین سابقه خانوادگی می‌تواند احتمال را کمی افزایش دهد.

اگر کودک درد ندارد، آیا باز هم باید درمان شود؟
بله. حتی در غیاب درد، وجود قفل‌شدگی یا محدودیت حرکتی نشان‌دهنده‌ی اختلال عملکرد تاندون است و نیاز به بررسی و درمان دارد تا مفصل دچار آسیب ساختاری نشود.

آیا نوع خوابیدن کودک می‌تواند بر شدت علائم تأثیر بگذارد؟
خیر، نوع خوابیدن تأثیر مشخصی ندارد. اما در صورت وجود آتل شبانه، باید از خم‌شدن ناخواسته انگشت در خواب جلوگیری شود تا اثر درمانی حفظ گردد.

آیا می‌توان مشکل را با طب سنتی یا روغن‌مالی درمان کرد؟
هیچ مدرک علمی برای اثربخشی طب سنتی در درمان انگشت ماشه‌ای وجود ندارد. ماساژ ملایم می‌تواند کمک‌کننده باشد، اما نباید جایگزین درمان اصلی شود.

اگر کودک همکاری نکند، چه راهی پیشنهاد می‌شود؟
در مواردی که کودک استفاده از آتل را نمی‌پذیرد یا تمرین نمی‌کند، انتخاب جراحی زودتر ممکن است گزینه بهتری باشد تا از پیشرفت بیماری جلوگیری شود.

آیا بعد از جراحی احتمال عود وجود دارد؟
بر اساس مطالعات علمی، در کودکان (مخصوصاً بالای ۲ سال)، احتمال عود پس از جراحی تقریباً صفر است و در اغلب موارد به درمان کامل و بدون عارضه منجر می‌شود.

اگر چند انگشت کودک با هم درگیر باشد، همه را باید همزمان جراحی کرد؟
بسته به شرایط، برخی جراحان ترجیح می‌دهند ابتدا یک انگشت را درمان کنند و واکنش بدن را بررسی کنند. در برخی موارد، درمان هم‌زمان نیز امکان‌پذیر است.

آیا انجام رادیوگرافی یا MRI لازم است؟
در اغلب موارد، تشخیص با معاینه فیزیکی انجام می‌شود. فقط در موارد مشکوک یا مقاوم به درمان، ممکن است سونوگرافی یا MRI تجویز شود.

آیا می‌توان از آتل‌های آماده استفاده کرد یا باید مخصوص کودک ساخته شود؟
آتل‌های آماده برای کودکان بسیار کم‌استفاده هستند؛ بهتر است آتل توسط پزشک تجویز و تنظیم شود تا به درستی مفصل را بی‌حرکت نگه دارد.

چه مدت پس از جراحی، کودک می‌تواند به فعالیت‌های روزمره برگردد؟
معمولاً طی ۲ تا ۵ روز پس از جراحی کودک می‌تواند به فعالیت‌های عادی بازگردد. بخیه‌ها طی ۱۰ تا ۱۴ روز کشیده می‌شوند و بهبودی کامل در کمتر از یک ماه حاصل می‌شود.

آیا پیشگیری از این مشکل ممکن است؟
در فرم مادرزادی پیشگیری ممکن نیست. اما در نوع اکتسابی، کاهش فشارهای تکراری روی انگشتان، خودداری از گرفتن طولانی‌مدت اشیاء و رعایت اصول حرکتی می‌تواند کمک‌کننده باشد.